Welke noten zitten er op de gitaarhals?

Welke noten zitten er op de gitaarhals? Een grappige vraag met een eenvoudig antwoord: alle noten! Veel beginnende gitaristen vragen zich dit echter wel af. Technisch gezien is de vraag echter niet helemaal correct. Een betere vraag zou zijn: “Hoe kan ik de verschillende tonen op de gitaarhals vinden?” of “Waar kan ik bepaalde muzieknoten terugvinden op mijn gitaarhals”. Een noot is eigenlijk het stokje met het bolletje uit het muziekschrift. Een toon is datgene wat je hoort. In de volksmond worden noten en tonen nogal eens door elkaar gehaald, maar we weten allemaal wat we er binnen een bepaalde context mee bedoelen.

Het vinden van de juiste muziektonen op de gitaar wordt simpel gemaakt door de frets op de gitaar (die verticale metalen stripjes die in de hals vastzitten). Elke fret is namelijk een halve toon hoger dan zijn voorganger. Omdat er in basis maar 12 verschillende tonen bestaan kun je dus op elke snaar alle noten spelen. Een gitaar heeft immers (in vrijwel alle gevallen) zo’n 18 tot 24 frets. Heb je een fretloze gitaar, dan kun je nog steeds dezelfde tonen spelen als op een gefrette gitaar, maar wordt het alleen wat beter zoeken naar de juiste vingerposities.

De verschillende tonen zijn: A, Ais, B, C, Cis, D, Dis, E, F, Fis, G, Gis,  (of A, Bes, B, C, Des, D, Es, E, F, Ges, G, As). In het Nederlands worden nog wel eens de Guidonische lettergrepen gebruikt (Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si), maar je komt ze in de muziekleer eigenlijk niet tegen. In essentie en als klank praten we over hetzelfde.

De 12 verschillende tonen zijn dus heel gemakkelijk te vinden. Als je weet hoe een gitaarsnaar gestemd is, dan is het een kwestie van elke keer één fret opschuiven om een halve toon hoger te gaan. Kortom, je moet de stemming van je gitaar (snaren) weten. Er zijn veel verschillende stemmingen mogelijk voor gitaar, maar de standaard stemming die vrijwel altijd gebruikt wordt is (van de bovenste dikke snaar naar de onderste dunne snaar): E, A, D, G, B, E. Waarbij er twee octaven verschil zit tussen de lage E en de hoge E snaar. En van de lage E naar de 24e fret op de hoge E snaar is precies vier octaven verschil. Je kunt dus bij de standaard gitaar-stemming 48 verschillende tonen spelen (4 octaven x 12 noten per octaaf).

Hoe vindt je de tonen op je gitaarhals? Als je bij de lage E snaar begint, en je weet dat elke fret een halve toon hoger is, dan is het een kwestie van ‘tellen’. De open snaar (los aanslaan) is een E. De eerste fret (met je vinger p de eerste toets) is een F. De tweede fret (vinger op toets twee) een Fis. De derde fret een G. En zo door. Fret 12 (meestal gemarkeerd met twee stippen op de hals) is dus ook een E, maar dan een octaaf hoger dan de open E snaar zelf. Simpel toch?

Door veel te oefenen en na te denken over welke noten en tonen je speelt, leer je ze vanzelf herkennen en kun je ze snel vinden. En let ook op de markeringen op de hals (meestal stippen of zogenaamde inlays). Die helpen enorm!