Mijn gitaar is ontstemd en niet meer zuiver!

Argh…zit je midden in een nummer en hoor je ineens dat je gitaar vals is! Wat nu? Op zich al heel goed dat je het hoort natuurlijk, want er zijn genoeg bandjes die de hele avond staan te spelen met een gitarist die een valse gitaar heeft en het zelf niet door heeft 😥 Gelukkig trainen de meeste gitaristen hun gehoor zodat ze het wél meteen horen. Maar wat moet je nu doen als je gitaar ontstemt? Hoe stem je hem weer zo snel mogelijk en wat is de oorzaak van een gitaar die voortdurend ontstemt?

 

 

Wat doe je tijdens het spelen van een nummer?

Als je tijdens een nummer hoort dat je gitaar vals is, dan is het lastig om dit meteen op te lossen. Zeer ervaren gitaristen horen meteen welke snaar vals is en ook of deze te laag of te hoog staat afgesteld. Je ziet ze dan tijdens het spelen even een paar seconden met hun rechterhand aan de stemschroeven draaien en daarna weer lekker verder spelen alsof er niets aan de hand was! Dat is niet eenvoudig. Enerzijds is het vaak lastig om een goed moment te vinden midden in een nummer. Dit moet namelijk een moment zijn waarop je wel gitaar speelt, zodat je kunt horen hoe je de stemming verandert. Maar het moet ook een moment zijn waarop je met je linkerhand niets of niet al te veel hoeft te doen. Een bijkomende moeilijkheid is dat je meestal niet alleen speelt, maar met een band. Dat maakt het extra moeilijk om te horen wat je doet.

 

 

Het alternatief voor de meeste gitaristen is om of te wachten tot het nummer voorbij is (met name bij akoestische gitaren) of om een goed moment in het nummer af te wachten om te gaan stemmen (met name bij elektrische gitaren). Vrijwel elke gitarist die live op een elektrische gitaar speelt maakt gebruik van een stem-apparaat. Het stem apparaat wordt vaak tussen de gitaar en de versterker geplaatst, zodat het signaal van de gitaar onderbroken kan worden tijdens het stemmen. Dan hoort het publiek namelijk niet dat je aan het stemmen bent, terwijl de gitarist van lampjes of een wijzertje afleest of de gitaar gestemd is. Op die manier kun je prima je gitaar stemmen zonder dat je een stoorzender bent voor de muziek of voor het publiek.

 

 

Overigens zullen de meeste mensen in het publiek niet meteen doorhebben als je gitaar vals staat (tenzij deze echt heel erg vals is). Het gehoor van niet muzikanten is meestal niet getraind en ontwikkeld om dit meteen te horen en op te merken. Daarom zingen veel mensen overigens ook vals. Ze luisteren namelijk niet naar wat ze zingen en of dat zuiver is.

 

 

Waarom ontstemt mijn gitaar?

Meestal ontstemt je gitaar door een combinatie van factoren. Wellicht heb je een aantal bends (lees: het opdrukken van de snaar) gemaakt op je snaren of wellicht was er een steviger stukje gitaarwerk dat meer van de snaren verlangde. Dat kunnen redenen zijn waarom je gitaar is gaan ontstemmen. Maar het is niet de oorzaak! Een goede gitaar mag namelijk niet gemakkelijk ontstemmen.

 

 

Bij een akoestische gitaar met nylon snaren kan het zo zijn dat er nog rek zit in het nylon. Nieuwe nylon snaren ‘werken’ nog een tijdje en zullen met name de eerste dagen en weken steeds een beetje langer worden door de spanning die op de snaar staat. Dat is normaal. Vervang dus ook nooit kort vooraf aan een optreden of concert de nylon snaren van je akoestische gitaar!

 

 

Stalen snaren hebben in principe geen rek, zoals dat bij nylon snaren bestaat. Het vals worden van je gitaar zal hier dus een andere oorzaak hebben. Deze mogelijke oorzaken kunnen overigens ook van toepassing zijn op alle akoestische gitaren.

 

 

Allereerst is het belangrijk dat de snaar op de juiste manier op de gitaar is gezet. Met name het omwinden van de stemschroef met de snaar moet onder spanning gebeuren. Als je een nieuwe snaar op je gitaar zet, dan moet je deze voortdurend onder spanning houden terwijl je de stemschroef strakker draait. Doe je dat niet, dan zal de snaar speling hebben rondom de stemschroef. De snaar zit dan als het ware te los om de stemschroef heen gedraaid waardoor deze bij het minste of geringste gaat verschuiven en ontstemmen. Zorg dus dat je nieuwe snaren goed onder spanning op je gitaar zet om ontstemmen te voorkomen!

 

 

De kam van je gitaar kan een andere oorzaak zijn. De snaren van je gitaar liggen in een gleufje op de kam. Als dit gleufje te klein of te smal is dan zal de snaar niet goed glijden. Na een bend van je snaar dient deze op exact dezelfde plek terug te komen, onder exact dezelfde spanning. Functioneert je kam niet goed of is deze vuil of niet glad, dan kan dit dus de oorzaak zijn van het voortdurend ontstemmen van je gitaar. Het advies is om je kam goed schoon proberen te maken of anders deze te vervangen.

 

 

Heeft je gitaar een tremolo, dan kan ook deze de oorzaak zijn van het voortdurend ontstemmen van je gitaar. Zeker bij een zwevende tremolo of whammy-bar (meestal een zogenaamde Floyd-Rose gepatenteerde tremolo) is het van belang om een perfecte afstelling te hebben. Een tremolo staat onder spanning van de snaren maar ook van veren aan de achterkant van de tremolo. Te losse of te strakke veren kunnen ervoor zorgen dat je gitaar ontstemt. Het ontstemmen gebeurt dan na het gebruik van je tremolo of na het benden van je snaren. Als de tremolo bij elke beweging niet exact terugvalt in een neutrale positie, dan ontstemt je gitaar en klinkt deze vals. In principe hoeft een tremolo maar één keer goed afgesteld te worden (naar wens van de gitarist). Daarna mag hij, ook na het vervangen van je snaren, niet meer ontstemmen. Tenminste, mits je geen dikkere of dunnere snaren op je gitaar zet. Het afstellen van je tremolo is precisiewerk. Het beste is om dit in een muziekwinkel of door een gitaarbouwer te laten doen. Maar met een beetje proberen en technisch inzicht kun je het ook zelf. Let wel op met de veren aan je tremolo, die kunnen onder hoge spanning staan!

 

 

Hoe vaak moet ik mijn gitaar stemmen?

Dit is voor iedereen anders. Gitaristen die al wat langer spelen horen meteen dat hun gitaar vals is. Voor alle andere gitaristen zou ik de vuistregel willen hanteren om je gitaar altijd te stemmen voordat je gaat spelen. En bij optredens in elk geval in elke pauze en het liefste, indien mogelijk, nog een keer tussen het spelen of tussen twee nummers door. Mocht je nog niet zover zijn dat je zelf meteen hoort dat je gitaar vals is, dan voorkom je zo in elk geval dat je de hele tijd met een valse gitaar aan het spelen bent.

 

 

Maar het allerbelangrijkste is om je gehoor dusdanig te ontwikkelen dat je gaat horen dat je gitaar vals is! Er klinkt namelijk niets mooier als een goed gestemde gitaar. Je hoort de frequenties en verschillende toonhoogtes dan als het ware samensmelten tot een samenhangend geheel! En dan wordt gitaarspelen nog mooier en leuker!!!