Hoe train je je muzikale gehoor?

Veel mensen denken dat ze niet muzikaal zijn of geen aanleg hebben voor muziek terwijl dat wellicht helemaal niet zo is. Het leren luisteren naar muziek is iets dat veel mensen moeten leren terwijl anderen het vanaf kleins af aan al uit zichzelf doen zonder dat ze dit zelf door hebben.

Iedereen wordt in principe met dezelfde zintuigen geboren, maar iedereen gebruikt zijn of haar zintuigen anders. Dat begint al meteen na de geboorte. Sommige kinderen vinden alles lekker, andere kinderen lusten niets. Sommige kinderen zijn heel fysiek en willen alles vastpakken en voelen. En andere kinderen schrikken juist bij elke aanraking. Sommige kinderen worden aangetrokken door muziek of juist door stemgeluid terwijl andere kinderen gaan huilen als het ook maar iets te lawaaierig wordt. Hoe je je als mens ontwikkelt hangt af van hoe je de waarnemingen van je zintuigen in je hersenen vertaalt. Elke waarneming (voelen, ruiken, proeven, horen, zien) wordt vertaald naar een positieve of negatieve associatie in je hersenen. En je hersenen zullen er alles aan doen om positieve gedachten of signalen (plezier) te versterken en negatieve gedachten of signalen (pijn) te vermijden. Dat is menselijk, maar ook met heel veel dingen een aangeleerd gedrag. Kinderen kopiëren hun ouders en eventuele broertjes of zusjes. Kinderen maken associaties op basis van wat er tegen hun verteld wordt. Of associaties ontstaan door bepaalde gebeurtenissen in hun leven.

Wat heeft dit met het trainen van je muzikale gehoor te maken? Alles! Je kunt muzikaliteit namelijk leren door je zintuigen en hersenen anders te gebruiken en programmeren. Denk je dat iemand die elke keer “wat zing jij vals” te horen krijgt daar van leert, vertrouwen krijgt en beter leert zingen? Nee, want er wordt een negatieve associatie gelegd en iedere keer versterkt in de hersenen. En zeker als kind is het belangrijk niet de verkeerde associaties te leggen (of beter gezegd: ‘opgelegd te krijgen’). Een kind dat vals zing heeft gewoon nooit geleerd (danwel uit zichzelf danwel van iemand anders) om te luisteren naar zichzelf tijdens het zingen. Sommige kinderen zijn heel erg gefocust op de tekst en vergeten naar de muziek te luisteren. Maar gelukkig kun je dit leren. Als je vals zingt, ga dan eens elke avond één minuut voor bijvoorbeeld de spiegel staan met iemand die goed zingt. Ga elkaar nazingen met simpele oefeningen (een enkele noot of een aantal noten achter elkaar zingen). Luister, leer en verander de associaties in de hersenen. Als ouder is dit een hele leuke en ongedwongen manier om je kind zuiver te leren zingen. De oren en hersenen leren anders te luisteren en gaan niet alleen herkennen of het vals is, maar ook of het te hoog of laag gezongen wordt. En daarna kun je gaan corrigeren. Het is ook niet voor niets dat veel muzikanten vaak geen songteksten onthouden. Hier luisteren namelijk veel muzikanten niet naar, want ze zijn gefocust op de muziek.

Iemand die als foetus, baby of klein kind wel uit zichzelf heeft geleerd om associaties te leggen krijgt simpelweg een stempel met ‘muzikaal‘ opgedrukt door de maatschappij. Wil dat dan zeggen dat dit kind later bijvoorbeeld heel goed gitaar gaat spelen? Nee, dat gebeurt alleen als ook de wil en de overtuiging bestaat om dit te leren. Als je naar het conservatorium gaat of ook in veel gevallen al naar een muziekschool, dan zul je leren om naar andere dingen te gaan luisteren. Daarnaast leer je ook om anders naar dingen te luisteren. Dat begint met tweeklanken, daarna drieklanken, het herkennen van ritmes en toonsoorten en nog veel meer. Allemaal oefeningen die je bewust laten luisteren naar muziek om zo via je oren de associaties in je hersenen beter te vast te leggen en te trainen. Iedereen kan het leren, maar zal dit wel moeten oefenen. Het is een kwestie van doen! Iemand die van ‘nature’ een stempel ‘a-muzikaal‘ opgedrukt heeft gekregen, zal meer moeten oefenen dan iemand die een stempel ‘muzikaal’ heeft gekregen. Maar dat zegt helemaal niets over wie er op lange termijn beter op bijvoorbeeld een gitaar gaat spelen. Veel topsporters of zakenlieden hebben de top bereikt omdat ze zogenaamd meer aanleg hadden of geluk hebben gehad. Maar in werkelijkheid hebben ze wellicht simpelweg net een tandje harder gelopen dan alle anderen, hebben maar één doel voor ogen gehad, zijn altijd positief gebleven en hebben veel doorzettingsvermogen getoond!

Maar waar moet je nu beginnen als je je muzikale gehoor wilt trainen? En hoe kun je trainen zonder meteen allerlei saaie oefeningen te hoeven doen? Een leuke uitdaging is om muzikale stukken (nummers) op je gitaar te gaan uitzoeken. Enerzijds wordt je hierbij gedwongen om anders naar muziek te luisteren, anderzijds leer je ook nog een nieuw nummer spelen! Begin met een eenvoudige partij, train je oren en bouw het langzaam op. Pak bijvoorbeeld Stairway to Heaven van Led Zeppelin en ga het intro instuderen. Luisteren welke noten gespeeld worden. Zoek waar deze noten zich op de gitaarhals bevinden. Bekijk in welke ligging (op welke toets) ze het gemakkelijkste gespeeld kunnen worden. Het is hierbij gemakkelijk als je een A/B loop op je muziekinstallatie, MP3 speler of online player hebt (met een A/B functie kun je een fragmenten tussen tijdstip (moment) A en B laten ‘loopen’ of herhalen). Als je dit consequent oefent en steeds nieuwe nummers gaat luisteren en uitzoeken dan zul je merken dat je op een gegeven moment steeds gemakkelijker en beter de muziek gaat horen en kunt ontleden. En op een gegeven moment zul je ook moeilijke solo’s of lastige akkoorden kunnen luisteren en naspelen.

Een andere goede oefening is om twee- of drieklanken te oefenen. Speel eens met een slag (dus niet tokkelen) een akkoord aan, of om te beginnen een half akkoord op bijvoorbeeld twee of drie snaren. Probeer vervolgens te herkennen wat de losse noten zijn die dit akkoord vormen. Zing de losse noten voor jezelf en luister daarna of het klopt door de losse noten te laten klinken op de gitaar. Dit zijn hele goede oefeningen om je oren te trainen en je muzikaliteit naar een hoger niveau te tillen. Het is niet alleen handig maar ook leuk! En het zal je helpen om beter te kunnen jammen met anderen, te improviseren en om een mooiere melodie te maken met je solo’s!