Gitaar spelen tijdens een studio opname

Het afgelopen weekend waren twee lange en leuke dagen in de studio. Of met andere woorden: met je billen bloot op de gitaar! Want fouten maken wil je niet. En de tijd die je krijgt is vaak zo beperkt dat het ook niet kan. Wat komt er allemaal bij kijken en hoe gaat het opnemen van je gitaar in een studio nu eigenlijk in zijn werk? Een verslagje van waar je als gitarist mee te maken krijgt en hoe je je het beste kunt voorbereiden voor een studio opname. De hele dag lekker op je gitaar spelen is er helaas niet bij, want je bent meer aan het wachten op anderen dan dat je aan het spelen bent 🙂

 

Waarom wil je als gitarist de studio in?

Er kunnen verschillende redenen zijn om een opname studio te bezoeken. De grootste en leukste reden is denk ik als je zelf muziek maakt en dit wilt opnemen. Een opname maken voor jezelf, al je vrienden en familie of wellicht als demo voor een muzieklabel. Een andere reden is om een demo te hebben voor jezelf of je band zodat je optredens kunt regelen en jezelf kunt promoten op je website. Het kan ook zijn dat je gevraagd bent als sessiemuzikant om een gitaarpartij of gitaarsolo in te spelen. Of wellicht vindt je het gewoon leuk om te doen. Dat laatste wat bij mij het geval. De studio eigenaar van afgelopen weekend had aan een coverband waarin ik speel gevraagd of hij een aantal nummers mocht opnemen. Ze wilden namelijk voor hun eigen promotie een goede opname hebben van een grote band met blazers. Altijd leuk om gevraagd te worden natuurlijk! Helaas wilde hij nummers met blazers, dus geen scheurende gitaarsolo’s deze keer 😈 Wel zeer strakke funky gitaar slagjes, wat zonder negerbloed best lastig kan zijn (Incognito, Earth Wind & Fire, etc.)

 

Welke nummers en gitaarpartijen ga je spelen en opnemen?

Uiteraard moet je vooraf goed nadenken wat je wilt opnemen. Welke nummers? Welke gitaarpartijen? Speel je meerdere partijen naast (over) en na elkaar in om het nummer mooier te maken? Of wil je het live ook kunnen spelen zoals op de opname en beperk je het daarom tot maar één gitaarpartij voor het hele nummer?

 

Een antwoord op deze vragen krijg je vanzelf duidelijk voor ogen als je het doel bepaald hebt voor de opname. Wat wil je ermee bereiken? Als je het als demo wilt gebruiken om optredens te regelen is het waarschijnlijk handig om het te laten klinken zoals je live ook klinkt. Wil je een zelf gecomponeerd gitaarnummer opnemen dan is het juist weer van belang om alles zo mooi mogelijk te maken, inclusief wellicht meerdere gitaarpartijen die je live in je eentje niet kunt spelen.

 

Je voorbereidingen als band en gitarist

Heb je jouw gitaarpartijen tot in den treuren geoefend zodat het tijdens de studio opname meteen goed gaat? Dat is wel de minste voorbereiding, want studiotijd is meestal niet goedkoop en daarmee voor de gemiddelde gitarist of muzikant schaars. En als je met een hele band een demo opneemt is het van belang dat je alles vooraf goed doorneemt. Kloppen de akkoorden die iedereen speelt? Kloppen de accenten? Klopt de volgorde? Heb je een tempo bepaald en afgesproken dat voor iedereen goed werkt en waarmee je een opname strak krijgt?

 

Los van de gitaarpartijen die je wilt opnemen is het goed om na te denken over je apparatuur, ofwel je geluid. Welke geluiden en effecten gebruik je? Plug je de kabel rechtstreeks in de mengtafel of zet je een microfoon voor je speakerkast? Dat kan een heel ander gitaargeluid geven namelijk. Wil je een delay en galm vanuit je eigen effecten gebruiken of heeft de studio bijvoorbeeld een mooiere Lexicon galm die je tijdens de nabewerking kunt gebruiken? Of speel je akoestisch en wil je in een kerk of bepaalde ruimte opnemen voor de juiste natuurlijke galm (met alle logistieke gevolgen van dien)? Welke gitaar gebruik je voor welk nummer? En bij een elektrische gitaar is het nog van belang welk element (pick-up) je gebruikt voor het juiste geluid. Allemaal simpele maar fundamentele zaken waar je vooraf over kunt en moet nadenken.

 

Hoe ziet een opname studio eruit?

Tegenwoordig wordt er vrijwel uitsluitend middels een computer opgenomen. De verschillende instrumenten worden in principe analoog via een microfoon of kabel aangesloten op een digitale mengtafel. Het geluidsignaal wordt daarna omgezet naar een digitaal signaal wat wordt doorgestuurd naar een computer waarop software zoals Sonar of Cubase draait. De computer vangt het signaal op en slaat het op een harde schijf op zodat het daarna kan worden afgespeeld en kan worden bewerkt.

 

Naast een computer, mengtafel, microfoons en allerlei andere randapparatuur vindt je in de betere studio’s ook één of meerdere opnameruimtes. Een opnameruimte is een volledig gedempte en geïsoleerde ruimte. Het geluid dat je maakt in zo’n ruimte wordt zo goed mogelijk gedempt zodat het ‘droog’ via een microfoon (of meerdere microfoons) kan worden opgenomen. De natuurlijke galm van een ruimte wil je normaal gesproken namelijk niet opnemen, zodat je alle vrijheid hebt tijdens de nabewerking.

 

Ook als gitarist speel je in principe in zo’n ruimte, zodat het geluid dat vanuit je gitaar door je effecten en versterker loopt en via de speakerkast(en) te horen is, zo puur mogelijk kan worden opgenomen. Het alternatief is rechtstreeks inprikken in de mengtafel, maar dan verlies je alle geluidseigenschappen van je gitaarversterker en dat is jammer. In deze ‘isoleercel’ krijg je middels een hoofdtelefoon te horen wat de opnametechnicus aan je doorgeeft. Deze kan je via een microfoon en de hoofdtelefoon instructies geven. Hij kan een metronoom tijdens het opnemen laten horen. Hij kan andere instrumenten of partijen laten horen die al eerder zijn opgenomen. Of hij kan je na de opname meteen jouw gitaarpartij weer aan je laten horen.

 

De volgorde van een studio opname

Afhankelijk van wat je gaat opnemen, bestaat er een volgorde van opnemen. Neem je een nummer op dat alleen bestaat uit een gitaarpartij, dan is het een kwestie van een keer diep inademen en spelen maar. Net zolang totdat het er goed op staat en je tevreden bent.

 

Speel je met zang erbij of met een hele band, dan kun je ook besluiten om alles als band in één keer op te nemen. Het voordeel is dat je dan eerder klaar bent en het ‘live gevoel’ wellicht in de opname terughoort. Echter, het beperkt je in de nabewerking omdat de verschillende instrumenten en stemmen waarschijnlijk niet helemaal los van elkaar kunnen worden opgenomen. De meeste studio’s hebben namelijk niet drie of vier geïsoleerde ruimtes waar iedereen zijn eigen partij (tegelijkertijd) kan inspelen. Sta je als gitarist in de buurt van een zanger of in dezelfde ruimte (omdat je als band alles live wilt inspelen) dan pakt de microfoon van de zang niet alleen de stem van de zang op, maar op de achtergrond ook jouw gitaarpartij. En andersom pakt de microfoon die voor jouw gitaarversterker staat ook de zang op. Doet iedereen alles foutloos en perfect, dan is het prima. Maar even een nieuwe gitaarpartij of zangpartij opnemen is niet meer mogelijk. Je blijft namelijk de oude partij horen die via een andere microfoon is opgenomen (de zangmicrofoon in dit voorbeeld). Dit fenomeen heet overspraak en is per definitie eigenlijk het grootste probleem voor een drumstel (aangezien een drumstel met meerdere microfoons wordt opgenomen).

 

Omdat de meeste muzikanten achteraf veel willen nabewerken wordt er meestal niet met zijn allen tegelijk, maar iedereen na elkaar opgenomen. Dit voorkomt het overspraak probleem waardoor elke ingespeeld partij afzonderlijk te bewerken of opnieuw op te nemen is. Als gitarist is het lekker om over een basis van drums en bas te kunnen inspelen. Deze ritme tandem wordt daarom vaak als eerste opgenomen, waarbij de basgitaar vaak rechtstreeks op de mengtafel wordt ingeprikt. Sommige bands nemen vaak ook meteen de keyboards op, aangezien deze ook rechtstreeks op de mengtafel kan worden aangesloten. De gitaarpartijen wil je normaal gesproken toch via je versterker en speakerkasten laten horen, dus neem je meestal pas daarna op. Als de basis gehele basis inclusief gitaar staat ga je de zang, blazers en eventuele solo’s opnemen.

 

Voor de volgorde en structuur van een nummer is het wel handig als je weet waar de zangpartijen zich bevinden. Daarom is het niet ongebruikelijk dat er tijdens het opnemen van de drumpartij ook meteen een zanglijntje wordt ingezongen. Deze wordt naderhand weer gewist, maar dan is er in elk geval een lijdraad tijdens het opnemen van de basis instrumenten.

 

Een andere afweging die je als band (en met name drummer) moet maken is het gebruik van een metronoom. Een drummer die niet gewend is om met een metronoom te spelen kan dit tijdens de opname ook maar beter niet gaan doen. Het zorgt voor afleiding en de opname zal er daarom niet beter van worden. Is de drummer wel gewend om met een metronoom te spelen, dan zal deze het nummer waarschijnlijk strakker maken. Sommige drummers kiezen er juist bewust voor om zonder metronoom te spelen zodat ze daarmee het ‘live gevoel’ van een opname beter kunnen benaderen. In de praktijk zal het nummer daardoor wel iets variëren in snelheid. Maar dat gebeurt bij veel grote bands ook, dus waarom niet 🙄

 

De puntjes als gitarist op de ‘i’ zetten

Als je als gitarist aan de beurt bent geweest en je jouw partij hebt opgenomen, dan weet je meestal zelf wel of je fouten gemaakt hebt of niet. Heb je foutloos je gitaarpartij gespeeld dan is het verstandig deze toch nog even terug te luisteren. Je zult op de opname namelijk dingen horen die je tijdens het spelen niet hebt gehoord, al is het maar of je de juiste groove en timing overal te pakken had. Als je naar huis gaat of als de volgende muzikant gaat inspelen dan wordt het lastig om nog gitaarpartijen aan te passen namelijk (want je bent in principe klaar; tenzij je genoeg studiotijd hebt om nog een keer terug te komen). Luister goed of je helemaal tevreden bent over je gitaarspel. Ben je dat niet, neem het dan nog een keer op, totdat je wel tevreden bent. Maar bewaar wel de oude opname! De ervaring leert dat als het niet binnen een handvol opnames goed erop staat, dat de kans steeds kleiner wordt dat het überhaupt nog gaat lukken. Je gaat namelijk ‘tegen jezelf’ spelen, forceren en verkrampen. Daarom is ook hier een goede voorbereiding het halve werk. Oefen je gitaarpartijen thuis goed!

 

Het mixen en masteren van de opname

Als alles is opgenomen kun je als gitarist en band weer naar huis. Dan begint het grote proces van het mixen en masteren. Elk instrument dat is opgenomen wordt normaal gesproken op een zogenaamd spoor (of track) opgenomen. Dit is op de computer niet meer of minder dan een geluidsbestand (WAV) dat op het scherm zichtbaar is als een zogenaamde wavevorm (grafische en compacte weergave van de opgenomen geluidsgolven). Er is een track voor de zang, voor de achtergrondzang, voor de bas, de gitaar, de keyboards en vaak wel een stuk of 8 tracks voor het drumstel (base, snare, overhead links en rechts, 3 of 4 toms, hihat). Tijdens het mixen wordt elke track beluisterd en voorzien van de juiste effecten en instellingen. De frequenties worden aangepast (hoog, laag, midden). Een galm, compressor, gate of andere effecten worden per kanaal ingesteld. De geluiden worden in een stereo signaal in de juiste panning (links-rechts positie) gezet. De volumes worden aangepast binnen de totaalmix. En als je niet goed je best hebt gedaan dan worden de verkeerd gespeelde tonen per instrument recht gezet. Softwarematig kun je zowel de timing als toonhoogte corrigeren. Maar hier gaat vanzelfsprekend veel tijd in zitten. En aangezien de meeste studio’s hier geen tijd en zin in hebben of niet voor betaald krijgen, wordt het corrigeer gedeelte overgeslagen of softwarematig met een druk op de knop gedaan.

 

Het masteren is het laatste gedeelte in het proces. Nadat de individuele gitaartracks, drumtracks, zangtracks, etc. zijn gemixt dan wordt het nummer als geheel nog een keer voorzien van het juiste jasje. Een eindcompressor brengt het volume op het juiste niveau en vaak wordt er middels equalizing en galm nog een bepaalde sfeer meegegeven aan het nummer. Na het masteren is het nummer klaar en kan het gebruikt worden waar het initieel voor bedoeld was.

 

Zelf een opname maken van je gitaarspel of band

Dankzij de ontwikkelingen van de techniek is het mogelijk om heel goedkoop in eigen beheer dingen op te nemen. Als gitarist is het heel gemakkelijk. Veel gitaristen gebruiken een effectmodule welke vaak al standaard een uitgang voor opnames heeft (de zogenaamde line-out). Deze kan aan een PC of mengtafel gekoppeld worden of rechtstreeks aan een opname-apparaat.

 

Even snel iets opnemen om terug te luisteren of te bewaren is prima. Maar wil je een goede opname hebben en kun je het betalen, dat biedt een professionele studio absoluut veel meerwaarde. Het is in de muziekwereld ook niet voor niets dat artiesten een producer hebben. Producers hebben verstand van andere zaken dan een muzikant en luisteren ook heel anders naar muziek. Ga je als gitarist een nummer mixen of ergens een master van maken, dan zullen je oren gespitst zijn op de gitaar. Je luistert als gitarist niet objectief. En geloof me, het opnemen en producen van muziek is een vak apart, zeker als het om een hele band gaat.

 

Met je gitaar de studio in is leuk en leerzaam

Het is dus absoluut heel leuk om de studio in te gaan. Het is zeer leerzaam als gitarist en als muzikant. En ben je met een hele band dan is het goed voor het groepsgevoel. Een beetje een studio heeft een dartbord en een Playstation staan voor tijdens het lange wachten. Mochten je vingers tijdens het gitaarspelen verkrampen, dan kun je even ontspannen om daarna weer de sterren van de hemel te spelen op je gitaar! 😉

 

Persoonlijk ben ik geen voorstander van demo’s en opnames met als doel om optredens te regelen of om bekend mee te worden. Als je echt goed bent kom je gemakkelijker boven drijven als je live laat horen wat je kunt en dat rondstuurt of op Youtube zet. Een live opname zegt veel meer dan een demo of studio opname. Er zijn zoveel bands die ontzettend goed klinken op een demo maar live heel erg slecht zijn. Geeft mij maar een live opname! Maar voor het leerproces, de ervaring en gewoon omdat het leuk is, moet je als gitarist zeker een keertje de studio in!