Gitaar spelen met je tanden of in je nek?

Deze week werd ik benaderd door de redactie van “De Week van Filemon (BNN)” met de vraag of ik met mijn tanden gitaar kan spelen. En of ik dat vervolgens tijdens hun uitzending wilde komen doen. Desnoods met  nylon snaren… Dit omdat Jimi Hendrix door het blad ‘Rolling Stone’ recentelijk is uitgeroepen tot beste gitarist aller tijden. Uiteindelijk heb ik voor de eer bedankt en zal in dit artikel ook uitleggen waarom. Maar hoe speel je eigenlijk met je tanden. Of hoe speel je met de gitaar in je nek? Wat zijn de technieken of is het een trucje en allemaal nep?

Jimi Hendrix als showman

De gitarist die het spelen met de tanden beroemd heeft gemaakt is natuurlijk grootheid Jimi Hendrix! Hij heeft bij vele optredens solo’s van bijvoorbeeld ‘Hey Joe’, ‘All Along the Watchtower’ of ‘Fire’ met zijn tanden gespeeld. Ook legde hij de gitaar in zijn nek om vervolgens een solo te spelen. Hij bedreef showmatig de liefde met zijn gitaar. En hij heeft zijn gitaar ook wel eens in brand gestoken. Mede dankzij al deze showelementen heeft hij een definitieve doorbraak in America gekend, nadat hij in Europa al langer bekend was. Helaas hield Hendrix zelf helemaal niet van deze show elementen, maar het was zijn handelsmerk geworden. Jimi kwam er tijdens live shows daarom ook niet meer vanaf.

Hendrix was al overleden voordat ik geboren werd, en heb hem daarom nooit live kunnen aanschouwen. Ik heb wel Jeff Healey (ook al te vroeg overleden) een aantal keren live gezien. En als Hendrix fan speelde ook hij vaak met zijn tanden en in zijn nek (althans, voordat hij Jazz ging spelen). En aangezien je bij deze technieken niet ziet wat je speelt was het voor Healey niet heel veel moeilijker dan normaal gitaar spelen 😎

Is Gitaar Spelen met je tanden slecht of ongezond?

Je tanden kunnen heel wat hebben. Glazuur is hard en moet in principe een heel leven mee. Maar je gitaarsnaren zijn van metaal en ook hard. En hard op hard is meestal geen goede combinatie. Natuurlijk ziet het er stoer uit! En daarnaast is het niet zo moeilijk en dus laagdrempelig. Maar er zijn genoeg gitaristen die nu met een kroon rondlopen omdat ze met hun tanden hebben gespeeld. En mijn tanden zijn me te kostbaar om dat risico te nemen. Die wijsheid is overigens pas met de jaren gekomen 😉 Ongezond zal het gitaar spelen met je tanden niet echt zijn overigens. Wellicht dat je hele minuscule stukjes ijzer binnen krijgt, maar dat heb je als mens toch nodig (al kun je daarvoor beter een appel eten). Het gitaar spelen in je nek is uiteraard niet gevaarlijk of ongezond. Maar dat mag duidelijk zijn.

Hoe speel je gitaar met je tanden of in je nek?

Er bestaan vele spookverhalen over of het nu echt of nep is wat Hendrix deed. Als je luistert naar de gitaarsolo’s die hij met zijn tanden speelt, dan hoor je duidelijk de aanslag (attack) van de losse tonen. Hij trekt daadwerkelijk met zijn tanden aan de snaar, zodat deze gaat klinken. Het aanslaan van de snaar (trekken aan de snaar) met je tanden is niet moeilijk en kan iedereen met een klein beetje oefenen zelf ook. Het belangrijkste zat hem  in wat Hendrix met zijn rechterhand (voor ons de linkerhand) op de hals deed. Voordat hij de gitaar naar zijn mond bracht had hij zijn hand en vingers al op de juiste positie staan en liet hij de noten met voldoende sustain doorklinken.

De spookverhalen over of het spelen met de tanden nep of echt is, zijn ontstaan in de periode dat gitaareffecten zijn verbeterd. Doordat het geluid van de elektrische gitaar middels effecten meer vervorming en sustain kreeg, werd het mogelijk om volledige melodieën te spelen zonder dat je daarbij de snaren aanslaat. Sommige gitaristen hebben deze legato techniek van het bespelen van de gitaar met alleen de linkerhand gebruikt voor de show. Hierbij deed men net alsof er met de tanden werd gespeeld, maar in werkelijkheid waren het legato loopjes met de linkerhand.

Gitaar spelen in je nek is eigenlijk hetzelfde als normaal gitaar spelen. Alleen de plaats waar je gitaar zich bevindt is net even iets anders. En daarnaast moet je als gitarist wel één zijn met je gitaar, anders zal het je niet lukken om op die manier iets moois te produceren. Je kunt in je nek gewoon met je vingers of een plectrum spelen, maar ook kun je met het juiste geluid volledig legato spelen. Zorg er in elk geval voor dat je je linkerhand op de juiste plek op de hals hebt staan voordat je de gitaar in je nek legt en gaat spelen.

Doe verstandige gitaar trucs

Spelen met de tanden zou ik persoonlijk niet willen aanraden. Het is vergelijkbaar met het openen van een bierflesje met je tanden. Vroeger was het stoer, totdat er ongelukken mee gebeurden. De tandartsen-branche heeft zich er op een gegeven moment zelfs zorgelijk over uitgelaten toen het populairder werd. Dit hebben ze nooit gedaan over het gitaar spelen met je tanden, maar we hebben het in principe over hetzelfde.

Als je toch echt gitaar met de tanden gitaar wilt spelen, dan zou ik willen aanraden om te oefenen met legato spel, zodat je je tanden minder nodig hebt om te spelen. Het publiek ziet toch niet of je de snaren echt met je tanden bespeelt of dat het nep is. Een minder schadelijk alternatief is natuurlijk een gitaar met nylon snaren, maar daarmee heb je minder sustain en sla je voor de show wellicht de plank al helemaal mee mis.

Het spelen in je nek kan leuk zijn voor de show (al krijg je ook hiervoor in Nederland denk ik al snel een stempel op je voorhoofd met ‘uitslover’) en is een kwestie van veel oefenen. Neem je act vooraf een aantal keren op of oefen voor de spiegel. Je denk wellicht dat het er leuk en stoer uitziet, maar dat kon wel eens tegenvallen als je je eigen geklungel terugziet 😛 En let op dat je je gitaar niet laat vallen, want je draagband (strap) heeft niet echt een functie meer als de gitaar in je nek ligt!

Met de tanden gitaar spelen…..in je nek gitaar spelen…..je gitaar in brand steken. Als gitarist boeit het me niet zo. Ik luister liever naar een goede gitarist die me kan betoveren met zijn spel. Dat is sowieso een eerste voorwaarde. Als een geweldige gitarist vervolgens showelementen gaat toevoegen die binnen een grotere geheel passen, dan pas voegt het voor mij iets toe. Kijk bijvoorbeeld eens hoe een Steve Vai een live optreden showmatig op een functionele manier aankleedt. Zo heeft hij een act waarbij hij met zijn tong gitaar ‘speelt’ om nog maar eens een andere bizarre (show) techniek te benoemen. Maar moet je het alléén van de show hebben en kun je nog niet goed gitaar spelen, dan kun je alle showelementen en trucs beter achterwege laten en maak je jezelf ook niet belachelijk. Tenzij je in het circus werkt natuurlijk!

Ik heb dus bedankt voor het spelen met mijn tanden op de nationale televisie vanwege de bovenstaande redenen. Uiteindelijk heeft Jacob van Duijn van de band The Heyz bij Filemon live op televisie laten zien en horen hoe je met je tanden speelt. “Het voelt niet echt prettig aan mijn tanden…” was zijn commentaar. Maar er er wellicht wél een Nederlandse Jimi Hendrix doorgebroken. Goed en leuk gedaan Jacob! En een toepasselijker nummer dan ‘The Star-Spangled Banner’ spelen kon natuurlijk niet!