In principe is een volume effect of pedaal vergelijk met een boost effect. Alleen daar waar een boost pedaal vaak gebruikt wordt om een gitaargeluid harder te maken (te ‘boosten’), kan een volume effect gebruikt worden om het geluid geleidelijk harder en zachter te maken.

Een volume effect komt normaal gesproken voor in pedaal-vorm (i.t.t. een zogenaamde stompbox). Dit is een pedaal, vergelijkbaar met een gaspedaal in een auto, dat je met je voet omhoog en omlaag kunt bewegen (‘in’- en ‘uit’-trappen of ‘omhoog’- en ‘omlaag’-trappen). Het verschil met een gaspedaal is dat een volumepedaal in dezelfde stand blijft staan als je je voet loslaat (het gaat niet automatisch weer naar de beginpositie zoals bij een gaspedaal in een auto).

Het met je voet omlaag bewegen van het pedaal zal je gitaargeluid harder laten klinken, het omhoog bewegen zal het geluid zachter laten klinken. In essentie is er geen verschil met de volumeknop op je gitaar. Sommige gitaristen geven de voorkeur van een volume-pedaal boven de volume-knop op de gitaar.

Het verschil met het tremolo-effect is dat het volume effect (pedaal) een manuele handeling is die het volume beïnvloed, terwijl het tremolo-effect een automatisch op een neer gaande beweging is van het volume niveau.