Toto en Steve Lukather in de Ziggo Dome

Toto is live altijd een feest voor muzikanten. Gisteren waren ze in de Ziggo Dome in Amsterdam te zien ter ere van hun 35 jarige bestaan. Officieel trok Steve Lukather in 2010 de stekker eruit, maar in werkelijkheid staat hij met Toto nog steeds te genieten als vanouds. Ondanks een rode draad aan turbulente bandwisselingen die de band al sinds de oprichting plaagt, blijven ze doorgaan. Heel veel mensen kennen Toto met name van de grote hits als Pamela, Rosanna, Africa of Hold the Line, maar in werkelijkheid gaat er veel meer schuil achter de hitmachine van eind jaren ’70 en begin jaren ’80. Laten we eens een kijkje nemen onder de motorkap en stilstaan bij het concert van gisteren.

Toto – Wat is dat?

Soms wordt je onverwachts geconfronteerd met de harde realiteit. Op weg naar huis zat ik tegenover een vrolijke meid van 17 die toevallig in de trein een stel bekenden was tegengekomen en daar vanuit de andere kant van het gangpad mee zat te kletsen. Ze had een paar drankjes teveel op en was duidelijk in een vrolijke stemming. Met een Goois accent vroeg ze haar vrienden waar ze die avond geweest waren. “Amsterdam Open Air”, was het antwoord. Daarna keek ze mij aan en vroeg of ik daar ook geweest was. “Nee? Waar kom jij dan vandaan?”. De vraagtekens waren op haar voorhoofd af te lezen: “Toto, wat is dat?”.  Tja, wat kun je na een avond Toto nu met zo’n vraag? De kater die zij pas de volgende ochtend zou hebben kwam bij wijze van spreken bij mij al meteen binnen 🙂 Hoezo, wat is Toto? Tja, Toto wordt ouder. Ik word ouder. “Wat is Amsterdam Open Air eigenlijk?”, was de vraag die bij mij dan weer naar boven kwam. Enerzijds blijf je als muzikant al (te) snel hangen bij het creatieve van de jaren ’70 en de ultieme virtuositeit van de jaren ’80. Anderzijds bevestigt het maar weer eens hoe ondergewaardeerd Toto is, al zullen ze daar zelf lak aan hebben. Want spelen kunnen de inmiddels oude mannen nog steeds. En dat doen ze bij Toto voor een groot gedeelte van de avond met twee spreekwoordelijke vingers in de neus en met name voor de lol en hun fans. Want met de staat van dienst die elke muzikant binnen Toto heeft (op de achtergrond zang na dan), speel je niet meer voor het geld maar voor de lol en voor je fans! En voor het niet te vergeten goede doel (later meer daarover).

Door critici en journalisten is Toto vaak afgeschilderd in termen als “te gelikt” en “muziek door studiomuzikanten”. Wellicht bestaat een groot gedeelte van Toto’s fanbase daarom ook uit muzikanten. Het grote publiek kent Toto niet altijd (meer) van naam, maar iedereen zingt wel mee op de vele bekende hits. Als bandleden hebben ze collectief op meer dan 5000 albums gespeeld en vele grammy’s en andere prijzen gewonnen. Hun werk is bekend bij miljarden mensen. Zo kent iedere gitarist de wereldberoemde Eddie van Halen solo in Beat-It van Michael Jackson, maar weten velen niet dat het Steve Lukather is die alle slagpartijen en baspartijen heeft ingespeeld op dat nummer (nog even los van al het andere werk dat Jeff Porcaro, Steve Lukather en David Paich voor o.a. Michael Jackson hebben gedaan).

Toto’s Bandwisselingen

De vele bandwisselingen lopen als een rode draad door de history van de band heen. Steve Lukather is het enige bandlid dat van begin tot eind een constante factor is geweest. Qua zangers zijn er Bobby Kimball, Fergie Frederiksen, Joseph Williams en Jean-Michel Byron geweest en heeft Steve Lukather noodgedwongen bij sommige nummer en in bepaalde periodes als leadzanger gefungeerd. Wat betreft drums is er de tragische dood geweest van Jeff Porcaro in 1992, die op dat moment door velen als wereld’s beste drummer werd bestempeld en waarschijnlijk een van de meeste gevraagde sessiemuzikanten uit de jaren ’80 is geweest. Simon Phillips heeft daarna moedig de uitdaging aangenomen om de plaats van Jeff in te nemen (zonder hem te willen vergeten), wat hem meer dan gelukt is. In 2005 gaf David Paich aan niet meer te willen touren vanwege prive redenen, waarn Toto werd aangevuld met nog een legendarisch studiomuzikant: Greg Phillinganus. Sinds een aantal jaren is David Paich weer terug en tourt weer mee als vanouds. En dan hebben we ook nog Steve Porcaro, die als toetsenist en mede grondlegger van Toto na vele jaren van afwezigheid en achtergrondwerk weer terug is van (een soort van) weg geweest. Dat brengt ons bij de basgitaristen. Ook hier is de Porcaro familie getroffen door vreselijke pech. Bassist Mike Porcaro, die vanaf de Toto IV tour bassist David Hungate deed vergeten, kreeg een jaar of vijf geleden te horen dat hij ALS heeft (Lou Gehrig’s ziekte) en gaat hard achteruit. Bas spelen, laat staan touren is al lang niet meer mogelijk en hij houdt zich momenteel, volgens zeggen, met name bezig met het denkwerk achter de schermen, zoals albumcovers en merchandise. Leland Sklar en Nathan East zijn wederom grote namen en meester-bassisten die voor Mike instaan tijdens de tours van de afgelopen jaren. Vandaag de dag speelt Toto met name om geld in te zamelen voor de ziekte ALS alsmede andere goede doelen zoals de Verenigde Naties. Voor Lukather, Paich en Steve Porcaro is touren de beste manier om dichtbij Mike en Jeff te zijn. Een eerbetoon aan vrienden en broers waarmee ze zoveel mooie nummers hebben geschreven en zoveel muzikale hoogtepunten hebben beleefd! Maar er zijn ook voorzichtige speculaties over een nieuw album. Het zou geweldig zijn als dat lukt!

Kennismaking met de Ziggo Dome

Het was mijn eerste kennismaking met de Ziggo Dome. Verstopt om de hoek bij de Arena, maar toch gemakkelijk te vinden door gewoon de lopende Toto t-shirts te volgen. De binnenkomst was aangenaam. Goede logistiek, indeling en een mooie ruime hoge zaal. Een eerste aanblik en qua opzet lijkt het redelijk op de HMH, maar schijn bedriegt. Er kunnen bijna drie keer zoveel mensen in dan de HMH en ook meer dan in de Ahoy in Rotterdam. Ook al sta je op ongeveer een derde van de zaal, dan sta je nog steeds redelijk ver van het podium, ook al heb je niet meteen dat idee. Er is natuurlijk veel geschreven en gespeculeerd over de Ziggo Dome, maar nu zouden we het zelf ondervinden. En dat was eerlijk gezegd een tegenvaller. Wellicht dat het geluid beter was ter hoogte van de mengtafel, die redelijk ver achter in de zaal staat, maar midden in de zaal was het een tegenvaller. Zeker als er een band als Toto staat te spelen, waarbij dynamiek een essentieel onderdeel van hun muziek is. Er was veel te veel laag (bas, basdrum) en veel te veel galm waardoor het een brei aan geluid werd. De zang en het mid-hoog was bij vlagen slecht te horen. Ook de mix leek niet helemaal in balans, wat in de loop van de avond wel iets beter werd. Commercieel gezien zit de Ziggo Dome natuurlijk goed in elkaar en is er over nagedacht. Een zaal van dit formaat en deze opzet, ook nog eens op zo’n A-locatie, is een cashcow, maar voor de echte muziekliefhebber is het te groot om goed te laten klinken en zijn andere zaken meer van belang. Geef mij dan toch maar concerten in kleinere poppodia als 013 in Tilburg of de Boerderij in Zoetermeer. De Arena heb ik na het concert van The Police voor de zoveelste keer op mijn zwarte lijst gezet en de Ziggo Dome komt er ook op zeg ik nu stoer. Al is een unieke en bijzondere artiest vrees ik toch uiteindelijk  doorslaggevend in de keuze voor een concertbezoek.

Toto Live

Veel artiesten ontdek je pas en leer je meer waarderen als je zelf groeit als muzikant. Toto valt absoluut onder die categorie. Gewaardeerd door het grote publiek voor hun hits en mooie composities, maar door muzikanten ook nog eens voor hun technische perfectie en muzikale hoogstandjes. In het publiek zie je veel mensen staan die opleven bij het horen van Africa of Pamela, maar zie je ook mensen die dat juist op nummers als White Sister of Hydra doen (terwijl de ‘hitzoekers’ dan bijna verveeld en overrompeld staan te overleven bij de in hun ogen (oren) ‘herrie’ die hen overvalt). Zoek de verschillen 😉  Het unieke aan Toto is dat het niet gevormd is rond één held, maar dat elk bandlid een icoon op zich is met zijn eigen fanbase. Maar Toto is als band als ze live spelen normaal gesproken op zijn best, getuige ook hun vele live albums en DVDs. Oude nummers krijgen een nieuw jasje, nieuwe loopjes worden toegevoegd, er mag en kan gesoleerd en geïmproviseerd worden en de chemie tussen de bandleden onderling spat er vanaf. En niet te vergeten is er de meerstemmige zang zoals weinig bands dat kunnen laten horen. Dat is Toto!

Het Concert van Toto

De tel ben ik inmiddels kwijt. Ik schat dat ik Toto een keer of acht live heb gezien. Ze zijn altijd wel goed, maar gisteren was niet hun allerbeste concert. Het vorige concert een aantal jaren geleden was een teleurstelling. Ze stonden wel op het podium, maar ze waren met name voor het goede doel hun hits aan het spelen (om voor bassist Mike Porcaro geld in te zamelen voor ALS). Er was weinig interactie en er waren geen solo’s. Deze keer was het beter, strakker en hadden ze duidelijk weer meer plezier in het spelen. Lukather, die ook zeker niet op zijn best was gisteren (wat nog steeds briljant is; op zijn zang aan het einde van de avond na), had zijn vaak vulgaire getinte grapjes en ‘blessings’ over hoe geweldig Nederland wel niet is weer paraat. Phillips is en blijft briljant qua techniek (drumt met de armen niet gekruist), swing de pan uit en is altijd een stabiele factor. Met name de muzikale chemie tussen Lukather en Phillips blijft bijzonder. Steve Porcaro voegt voor mij persoonlijk niet veel toe en is vaak zelfs storend aanwezig met niet geheel strakke loopjes en ‘jaren ’70 Casio geluiden’. Paich is Paich. Onveranderd met zijn hoge hoed en uit duizenden herkenbare loopjes en schitterende pianopartijen. De grote verrassing van de avond was bij uitstek Joseph Williams. Hij zong zijn partijen foutloos en beter dan ooit. Nieuw voor mij was dat hij de zoon is van legende John Williams (die de filmmuziek voor vele grote films als ET, Jaws, Superman, Star Wars, Indiana Jones, Jurassic Park, Harry Potter en nog veel meer componeerde).

Toto’s grootste hits werden uiteraard allemaal gespeeld: Rosanna, I Won’t Hold You Back, Pamela, 99, Africa, Stop Loving You, Hold the Line. Verder was er een goede mix tussen oud en nieuw werk, waarbij van vrijwel elk album wel een nummer werd gespeeld. Als toegift was er het altijd geweldige en onmisbare Home Of The Brave. Waarom er een Deense vlag (die werd aangerijkt door een paar fans die achter het podium stonden) op het podium werd gehaald is me onduidelijk. Of Paich besefte dat het niet de Nederlandse vlag betrof betwijfel ik (het blijft een Amerikaan natuurlijk  :mrgreen:).

Het meest frapante van de avond was dat Nathan East en Joseph Williams aan het einde van het concert foto’s en video’s gingen maken van het publiek. Ze hebben toch inmiddels wel het een en ander meegemaakt zou je zeggen.

Als groot Toto en Lukather bewonderaar vond ik het een prima concert (zeker in vergelijking met de vorige keer). Maar het was absoluut niet Toto op zijn best. Dat blijft voor mij de Tambu en Mindfields periode (dat laatste album is qua sound productie echt briljant), een periode waarin Steve Lukather ook uitzonderlijk goed was tijdens zijn samenwerking met Larry Carlton. Maar een ‘prima concert’ van Toto is zeer subjectief, want het is nog steeds veel beter dan elke gemiddelde andere band laat horen. Hopelijk gaan de mannen, in welke bezetting dan ook, nog even door. En hopelijk komt er nog een nieuw album. Het is in elk geval onwaarschijnlijk dat ze niet nog vaker zullen gaan touren, waarbij Nederland (waar ze hun eerste hit hadden) zeker weer wordt aangedaan. Ik zal er dan weer bij zijn, Ziggo Dome of niet  😎