Tommy Emmanuel in Nijmegen op Eenzame Hoogte

Tommy Emmanuel was gisteren live te bewonderen in de Vereeniging in Nijmegen. De verwachtingen waren heel erg hoog gespannen, na hem twee jaar geleden in het concertgebouw in Amsterdam te hebben gezien. Tommy was ook nu weer briljant en bewees dat hij als akoestisch gitarist op eenzame hoogte staat. Zijn leermeester Chet Atkins zou trots zijn geweest op zijn opvolger, welke ongeëvenaard finger picking als basis gebruikt in aansprekende en gevarieerde composities. Zijn muziek is terecht tot in vele Nederlandse huiskamers doorgedrongen en een uitgebreide recensie is niet meer dan op zijn plaats!

 

Theresa Andersson als verrassing van de avond

Iedereen kwam natuurlijk voor Tommy Emmanuel. En bij een artiest van formaat is een voorprogramma eigenlijk niet echt noodzakelijk. Echter, Tommy staat erom bekend dat hij talent ontdekt en graag een kans geeft op het podium. De Zweedse Theresa Andersson was voor de meeste mensen in het publiek een onbekende, maar liet een blijvende herinnering achter en kreeg een staande ovatie.

 

Andersson is van oorsprong violiste, maar inmiddels uitgegroeid tot een multi-instrumentalist. Het bijzondere is dat ze verschillende instrumenten tegelijkertijd laat horen om zo een one-woman band te vormen. Dit doet ze door het gebruik van een looper (of loop-pedal), of meerdere loopers om precies te zijn. Middels de loopers neemt ze één voor één verschillende instrumenten en stemmen op om deze vervolgens als een hele band te laten horen (om daar weer overheen te zingen). Dit varieert van met name haar viool, gitaar, drums en meerdere zangstemmen. Zelfs het applaus van het publiek werd bewust vastgelegd als onderdeel van een nummer. Zeer behendig bediende ze de effecten met haar blote voeten om zo bepaalde instrumenten of stemmen wel of niet te laten horen binnen de verschillende passages van haar nummers.

 

Het was dus een zeer verrassend voorprogramma door de bijzondere vorm waarin Theresa het gegoten had. Buiten het theater is ze als artiest wellicht niet groot en goed genoeg om platina verkopen te realiseren. Maar live is ze absoluut verfrissend, leuk, bijzonder en Tommy’s voorprogramma waardig!

 

De Tommy Emmanuel show

Bezoekers die Tommy nog nooit live hebben gezien zullen met verbazing en bewondering naar huis zijn gegaan. Hij is naast een geweldig gitarist namelijk ook nog eens een voortreffelijk entertainer en inspirator. Dus ook voor de niet gitaristen in de zaal was het smullen. Chet Atkins zei ooit: “Je kunt niet naar Tommy Emmanuel die gitaar speelt kijken, zonder daarbij een blij gevoel te krijgen”.

 

Als opwarmertje een video van zijn spel. Helaas is het een beetje van achteruit de zaal.

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=OtJfrB7N2-0[/youtube]

 

Zijn show bestaat normaal gesproken uit een opening met snelle nummers, gevolgd door een afwisseling van improvisatie, cover-medleys, mooie gevoelige nummers, een duet, om vervolgens te vlammen met een vuurwerk van percussie, geïmproviseerde solo’s en snelle nummers. En dat was gisteren niet anders. Van de eerste tot en met de laatste minuut (zo’n kleine twee en een half uur later) op het puntje van je stoel!

 

Inspiratie door Chet Atkins en The Beatles

Tommy begon op vier jarige leeftijd reeds met gitaarspelen en stond vanaf zijn zesde jaar op het podium als professioneel muzikant (net als Michael Jackson sterk gestimuleerd door zijn vader). Toen hij op zijn zevende levensjaar Chet Atkins op de radio hoorde wist hij wat hij de rest van zijn leven wilde doen. Hij heeft cassettebandjes van Atkins gekocht en deze tot in den treuren gespeeld en geoefend. In zijn tienerjaren stuurde hij brieven naar Atkins, vergezeld van opnames van hemzelf. Uiteindelijk reageerde Chet Atkins met aanmoedigende woorden en werd hij zelfs uitgenodigd om langs te komen. Het contact tussen beiden groeide en resulteerde in een gezamenlijk album. Dit album is ironisch genoeg het laatste album dat Atkins heeft opgenomen. Hij zei over Tommy: “Hij is één van de beste gitaristen die ik in mijn leven heb gezien en ik kan me geen beter opvolger wensen”. Atkins heeft in 1999 Tommy zijn “Certified Guitar Player” award toegekend. Naast Atkins en Tommy zelf, hebben alleen John Knowles, Steve Wariner en Jerry Reed deze award ontvangen.

Naast Atkins als leermeester is Emmanuel duidelijk geïnspireerd door The Beatles. De Liverpoolse popgroep heeft namelijk veel melodieuze nummers gemaakt. En melodie en compositie staat bij Tommy hoger in het vaandel dan technische licks en snelle toonladders. Elk optreden speelt hij een aantal Beatles nummers, meestal in een medley. Lady Madonna, Day Tripper, Here Comes The Sun, Michelle en nog een aantal Beatles nummers passeren daarom regelmatig de revue.

 

Ook bestaat er een bijzondere waardering voor George Harrison. Hij componeerde eerder al het mooie Papa George als eerbetoon. Gisteren vertelde hij hoe hij november jongstleden in Londen speelde en na afloop in het hotel een documentaire over Harrison op de tv zag. Dit roerde en inspireerde hem dusdanig dat hij meteen een nummer componeerde. Toen ze een dag later in Liverpool de straat van het hotel inreden las hij het straatnaambordje en had hij de titel van zijn nieuwe nummer gevonden: “Hope Street”.

 

De gitaar als drumstel

Naast het gitaarspelen is Tommy ook drummer en percussionist. Hij heeft als drummer in bands gespeeld tijdens zijn tienerjaren. Deze vaardigheid heeft hij vervolgens losgelaten op de gitaar en verder geperfectioneerd. In verschillende nummers gebruikt hij slagjes, klopjes, tikjes of krast hij met zijn nagels op de kast van de gitaar om op die manier percussie te integreren in zijn spel. Eén van de vele hoogtepunten op een avond met Tommy, is zijn percussie solo. Dit is niet uit te leggen en heel bijzonder. Ondanks dat de video van een afstand is opgenomen spreekt het denk ik voor zich. Kijk en geniet!

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=oJuO5aVe7w0[/youtube]

 

Improvisatie

Gisteren liet Tommy Emmanuel veel improvisatie horen. Dit zijn de momenten dat je hem kunt betrappen op een sporadisch foutje, maar dat mag. Het fantastische aan zijn solo momenten is dat hij perfect binnen het ritme blijft waarin hij is begonnen. Zijn linkervoet blijft op een vierkwartsmaat mee tikken, ondanks dat je hem op sommige moment wat het ritme betreft verloren bent in zijn solospel. Je kunt er bijna de klok op gelijk zetten, maar zijn solo’s vallen als een puzzel weer in elkaar en hij komt na vele omwegen weer perfect op de tel terug. Ontzettend knap! Hieraan merk je dat hij naast een geweldig gitarist ook een goede drummer en percussionist is.

 

 

Gitaarles van Tommy Emmanuel

Zoals eerder vermeld is Tommy een groot inspirator voor veel gitaristen en artiesten. Het mooie is dat hij ook vooral iedereen aanmoedigt om zijn nummers te gebruiken. Hij maakt zich niet zorgen over enig inbreuk op copyrights of is bang dat er iets verkeerds gebeurt met zijn nummers. Hij heeft het wat betreft de inkomsten ook niet meer nodig, maar het karakteriseert hem wellicht als muzikant en mens. Of is hij simpelweg commercieel ontzettend slim bezig en als muzikant zijn tijd vooruit? Zo geeft hij bijvoorbeeld ook workshops aan gitaristen en nodigt aanstormend talent uit om samen met hem het podium te betreden.

 

Bij het nummers Tall Fiddler gaf hij gisteren nog wat tips voor de vele gitaristen in de zaal. Natuurlijk was het gitaarles met een knipoog waar hard om werd gelachen, maar het klopte wel wat hij verkondigde. Tall Fiddler is een nummer wat een bluegrass banjo achtige sound heeft. Zo plaatst hij de capodaster redelijk hoog op de hals zodat ook de open snaren hoog tonen laten horen. Daarnaast gebruikt hij een zeer snelle slag om het juiste geluid te krijgen. Deze slag wisselt hij weer af met snelle loopjes.

 

Zijn gitaarles rondom het nummer Tall Fiddler bestond uit een aantal tips. Voor de slag is het van belang om zeer ontspannen te zijn. Pas bij volledige ontspanning zal het je lukken om een zeer snelle slagpartij te ontwikkelen. Op zich is dat niets nieuws. Ontspannen sporters presteren ook beter en ontspannen aan een proefwerk beginnen resulteert ook in een hoger cijfer. Echter, Tommy speelt het zo ontzettend snel dat deze logica op je lachspieren werkt als hij het demonstreert. Een andere tip was rondom de snelle loopjes tussendoor. Hij probeerde uit te leggen dat zijn linkerhand al het werk deed en de rechterhand niet zoveel hoefde te doen. Dit komt doordat hij legato loopjes speelt middels hammer-on’s en pull-off’s. Met zijn rechterhand slaat hij slechts eens per vier tonen een snaar aan. Als je het op een langzaam tempo instudeert is het waarschijnlijk nog wel te doen. Maar tja…Tommy speelt het even iets sneller.

 

De techniek en stijl van Tommy Emmanuel

Tommy Emmanuel is een goed voorbeeld van een autodidact. Hij heeft zichzelf alles geleerd. En hij heeft heel veel geluisterd en gekeken naar zijn voorbeelden zoals Chet Atkins. De basis van zijn techniek is finger picking, soms ook travis picking genaamd. Bij deze manier van gitaarspelen zorgt de duim voor een afwisselende baslijn terwijl de overige vingers een melodie daaroverheen spelen. Voor leken lijkt het daardoor dat er meerdere gitaristen tegelijk aan het spelen zijn.

 

Het beperkt zich echter niet tot fingerpicking. Zo’n beetje alle technieken die je op een akoestische gitaar kunt gebruiken beheerst hij als de beste (op wellicht echte Flamenco technieken na). Zo beheerst hij bijvoorbeeld de techniek voor artificiële boventonen (pinched harmonics) als geen ander. Hierbij slaat hij met de rechterhand een snaar aan en dempt deze meteen weer met een andere vinger zodat de boventoon (flageolet) te horen is. Luister bijvoorbeeld eens naar het volgende filmpje.

 

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=x-bgbhybpAI[/youtube]

 

Wat betreft zijn stijl is het heel erg divers. Daar waar de basis gericht is op finger picking en daaraan gerelateerd country en bluegrass, heeft hij in het repertoire ook nummers welke klassieke eigenschappen hebben, komt er regelmatig een bluesmelodie langs en speelt hij ook veel popmuziek (zowel covers als eigen werk).

 

Verder speelt hij met een duimplectrum (een plectrum die je om je duim schuift en je dus niet vasthoudt tussen duim en wijsvinger). Dit is een persoonlijk voorkeur die hij verkiest boven het gebruik van zijn duim of een ‘gewoon’ plectrum. De klank van de aanslag wordt iets feller dan bij het gebruik van je duim. Verder geeft het hem de flexibiliteit om snel soleerwerk af te wisselen met fingerpicking zonder dat hij daarvoor zijn plectrum hoeft te pakken danwel wegdoen.

 

De gitaren

Tommy speelt op gitaren van het Australische merk Maton. De belangrijkste gitaren die hij op het podium gebruikt zijn een TE1 Maton (een voor hem ontwikkeld signature model) en de Maton EBG808. Deze laatste gitaar is voorzien van een element en condensator microfoon en heeft versterkt een geweldig volume. De TE1 is redelijk gehavend door het vele percussie geweld van Tommy. Al zijn gitaren voor op het podium zijn dan ook al een aantal keren gerepareerd in de afgelopen jaren. Tommy speelt normaal gesproken zonder dat hij gitaareffecten gebruikt (op mogelijk een equalizer en galm na). Overigens gebruikt hij een klankgat cover (een soort van deksel op het klankgat) om het geluid in de klankkast te houden en zo de sustain te maximaliseren.

 

Humor

Los van zijn gitaarspel en show straalt Tommy ook nog eens de hele avond. Hij geniet duidelijk. En dat moet ook wel, want hij treedt vrijwel elke dag op en speelt dan minimaal twee uur. Wanneer je als artiest uitstraalt dat je geniet, dan geniet het publiek met je mee. Daarnaast brengt hij op een avond veel humor en vertelt hij allerlei leuke anekdotes en verhalen. Het publiek krijgt daarbij een klein kijkje in zijn leven en de dingen die hij meemaakt als artiest. En tijdens het spelen zelf zijn er allemaal kleine grappig dingen die het tot een geweldig geheel maken. Van even een handje los in de lucht, tot even met een vingertje wijzen naar zijn snaren tot het met opzet lostrekken van zijn gitaarkabel na het laatste nummer om het idee te geven dat hij niet meer terugkomt voor een toegift.

 

Al met al was het gisteren wederom geweldig. Het is ook niet voor niets dat slowhand Eric Clapton ooit zei: “Tommy is de beste gitarist die ik ooit heb zien spelen”. Heb je Tommy Emmanuel nog nooit gitaar zien spelen, zorg dat dat je er de volgende keer bij bent. De afgelopen jaren is hij elk jaar in Nederland geweest, dus heel lang hoef je waarschijnlijk niet te wachten. Tommy Emmanuel is een gitarist op eenzame hoogte binnen zijn genre en het was een concert en avond om nooit te vergeten!