Compressor – wat is het en wanneer te gebruiken?

Een compressor is een veel gebruikt gitaareffect. Helaas weten echter veel gitaristen niet precies wat een compressor is en hoe deze werkt. Waarom gebruik je een compressor? Waarvoor kun je dit gitaar effect inzetten? Op welke momenten komt compressie van je gitaargeluid het beste van pas? En op welke momenten kun je een compressor beter niet gebruiken? Allemaal goede vragen waar ik in dit artikel zo goed mogelijk antwoord op zal geven.

 

 

Hoe werkt een compressor?

Een compressor effect over je gitaar geluid comprimeert als het ware het signaal en het geluid. Dat wil zeggen dat een zacht geluid (signaal) harder wordt gemaakt en een hard geluid (signaal) zachter wordt gemaakt. Bij het aanslaan van de snaren van je gitaar zal de compressor het geluidsniveau omlaag brengen. Ongeacht hoe hard je een snaar aanslaat, de compressor brengt het geluid naar het niveau zoals jij dat hebt ingesteld op de compressor. Vaak kun je ook nog eens aangeven binnen hoeveel tijd het geluid naar dat aangegeven niveau gebracht moet worden door de compressor. Zoals je weet, betreft het spelen op de gitaar het aanslaan en laten trillen van snaren. Kort na de aanslag van een noot of akkoord trillen de snaren hard. En naarmate de tijd verstrijkt, zullen de trillingen van de snaren afnemen en zal het geluid dat je hoort langzaam zachter worden. Een compressor kan ervoor zorgen dat op het moment dat de snaren minder hard gaan trillen, het volume versterkt wordt tot een vooraf in te stellen niveau. De compressor meet het geluidsniveau en zal het geluid van je gitaar gaan versterken op het moment dat het geluidsniveau beneden een bepaald volume komt. Op deze manier houdt je een gitaargeluid zo lang mogelijk op het zelfde niveau (het niveau van kort na de aanslag). De onderstaande twee grafieken laten zien wat er gebeurt met het volume van je geluid uitgezet in de tijd. De linker grafiek is het signaal zonder compressor en de recht grafiek met compressor.

 

 

 

Zes redenen om een compressor te gebruiken

 

1. Sustain van je gitaargeluid

Met ‘sustain’ bedoelt men de duur van het je gitaar geluid (hoe lang een toon of akkoord blijft klinken). Sommige gitaren hebben van zichzelf al een hele goede sustain en blijven na het aanslaan lang doorklinken. Andere gitaren vlakken eerder af. Het is niet voor niets dat veel compressoren de naam ‘Compress Sustain’ dragen. De compressor comprimeert het geluid namelijk (hard wordt zacht en zacht wordt hard) met als gevolg dat je meer sustain krijgt in je gitaargeluid. En dat is op de bovenstaande grafieken ook goed te zien. Met name tijdens solo’s waarbij je mooie lange noten wilt laten horen (zoals bijvoorbeeld in de blues) is sustain een zeer welkom effect.

 

2. Limiter

Een compressor die eenzijdig is ingesteld is een ‘limiter’. Een limiter comprimeert het geluid op het moment dat het boven een bepaald volume uitkomt. Het effect brengt het volume als het ware omlaag op het moment dat er een limiet wordt overschreden (vandaar de naam ‘limiter’). Daarmee worden met name pieken in het geluid weggehaald. Een limiter wordt veel door studio technici of PA geluidsmensen toegepast op een eindmix of tijdens een opname. Maar een limiter effect kan ook voor je gitaar gebruikt worden (en is zelfs ook los te koop als gitaareffect) en met name je eigen oren kun je er blij mee maken!

 

3. Balanceren van je gitaargeluid

Soms heb je gitaren die niet volledig vlak klinken. Daarmee bedoel ik dat sommige noten of snaren op de gitaar harden klinken dan anderen. Een compressor kan hierbij gebruikt worden om het gitaargeluid meer in balans te brengen wat betreft de volume verschillen. De compressor zal de zachtere noten en snaren versterken en de hardere noten en snaren afzwakken. Overigens is de kans groot dat je gitaar slecht is afgesteld op het moment dat deze grote verschillen laat horen.

 

4. Gitaar geluid voor in de studio

Een compressor kan ook helpen in de studio tijdens opnames. Je gitaargeluid kan middels een compressor meer op de voorgrond worden geplaatst in de geluidsmix. Daarnaast kan de compressor voorkomen dat je je gitaargeluid overstuurt laat binnenkomen. Ook het gebruik van veel andere gitaar effecten kan nogal eens tot gevolg hebben dat er volume verschillen ontstaan tussen de verschillende gitaargeluiden. Een compressor over het uitgangs signaal lost dat op door elk gitaar geluid vlakker te maken en op een vergelijkbaar niveau te brengen.

 

5. Verbloemen van gebreken in je speeltechniek

Als je gitaar techniek nog niet optimaal is dan zul je nogal wisselend je gitaar aanslaan. De ene keer is het harder en de andere keer is het zachter. Middels een compressor kun je een gebrek aan techniek compenseren. Je aanslag en je geluid zal egaler en constanter worden. Maar natuurlijk is het veel verstandiger om goed les te nemen en met name om heel veel te oefenen, zodat je dit probleem niet hebt.

 

6. Compenseren van signaalverlies

Als je veel effecten gebruikt of veel kabels tussen je gitaar en versterker hebt, dan krijg je signaalverlies. Een compressor kan helpen om dit signaalverlies te compenseren. Je gebruikt het effect dan als het ware als een soort van voorversterker alvorens het signaal je versterker in gaat.

 

De nadelen van het gebruik van een compressor

Een compressor heeft ook zeer zeker nadelen en kan niet in alle situaties gebruikt worden. Doordat je aanslag wordt afgezwakt en zachtere geluiden worden versterkt, klinkt je gitaargeluid vlakker. Dit kan nadelig zijn als je iets met heel veel gevoel en dynamiek wilt spelen. De dynamiek verdwijnt namelijk met een compressor. Jouw manier van spelen, het aanslaan en bewegen van de snaren, bepaalt je identiteit als gitarist. Met heel veel compressie over je gitaargeluid tast je dus je eigen identiteit aan. Dat is prima als je veel funky slagpartijen speelt. Maar wellicht minder welkom als je juist veel dynamiek en gevoel in je spel (en met name solo’s) hebt.

 

Een ander nadeel is dat de compressor geen onderscheid maakt tussen gitaargeluid en ruis. Als je veel ruis hebt door slechte kabels of het gebruik van heel veel losse effecten, dan wordt dat er met een compressor niet beter op. Nadat het signaal namelijk de compressor ingestuurd is, zal deze ook de ruis versterken tot een bepaald volume.

 

Om een compressor te leren waarderen en gebruiken moet je er veel mee experimenteren. Veel gitaren hebben van nature al een goede sustain. Als je daarnaast een buizenversterker hebt, dan kan deze (zeker in de vervormde stand) je geluid ook langer laten doorklinken (meer sustain dus). Wat betreft de benodigde sustain kun je het beste zelf een inschatting maken van wat je nodig hebt. Als je honderd noten per seconde speelt tijdens het soleren, dan heb je waarschijnlijk geen sustain nodig. Maar wil je gillende noten lang laten doorklinken, dan is het zinvol om eens flink te gaan experimenteren met je compressor. Het advies ook hier is: gebruik met mate!