Gitaar Spelen is Moeilijker dan Piano Spelen

Overstappen van of naar Gitaar

Er zijn veel muzikanten die verschillende instrumenten kunnen bespelen. Voor buitenstaanders (die geen muzikant of gitarist zijn) is het vaak bijzonder om dit te zien en ervaren. “Hij moet vast heel veel talent hebben of muzikal zijn!”,  wordt dan al snel gedacht. Maar in werkelijkheid hoeft dat helemaal niet zo te zijn. De vuistregel die veel gehanteerd wordt is dat je ongeveer een jaar nodig hebt om met een nieuw instrument hetzelfde niveau te halen. Mits het instrument tot dezelfde familie behoort (snaarinstrument, blaasinstrument, slagwerk, etc.). Speel je goed gitaar en stap je over naar piano, viool of harp, dan ben je na een jaar oefenen op ongeveer een vergelijkbaar niveau. Speel je goed trompet en stap je over op trombone, dwarsfluit of klarinet, dan ben je na een jaar oefenen op hetzefde niveau als met je trompet. Nogmaals, dit is een veel gehoorde vuistregel en het hangt natuurlijk ook af van het instrumenten en hoeveel er geoefend wordt. Maar je zult er in elk geval langer over doen om over te stappen van gitaar naar trompet dan van gitaar naar piano om maar een voorbeeld te noemen. En als je minder dan een jaar speelt of nooit echt goed geoefend hebt op je eerste instrument dan gaat de regel uiteraard niet op.

Bij veel muziekopleidingen, zoals het conservatorium, kiezen studenen voor een tweede instrument (en dan niet in de lijn van de gitaar als eerste instrument). Hiermee wil men stimuleren dat je de kennis en kunde die je opdoet (zowel wat betreft de muziektheorie als het musiceren zelf) ook toepast op een ander instrument. Dit bevordert het leerprocess, met name rond het toepassen van de theorie in de praktijk. Piano of zang is vaak een tweede instrumentkeuze, maar veel gitaristen op bepaalde conservatoria kiezen voor de foekepot of rommelpot als tweede instrument (een pot met een vlies erover en in het midden een stok erdoor om mee te ‘roeren’ en geluid te maken). Zo zijn ze geen tijd ‘kwijt’ met hun tweede instrument. Helaas is het doel van sommige studenten aleen om een papiertje te behalen en niet om zo veel mogelijk te leren.

Wat maakt de gitaar als instument anders en uniek?

Allereerst zijn er de snaren. Een piano heeft heel veel snaren (voor elke toets één). Een harp heeft ook heel veel snaren. Een basgitaar maar vier of vijf. Is het hebben van minder snaren een voordeel of nadeel? Goede vraag, moeilijk antwoord! Als je een bepaald nummer op het ene instrument speelt dan wil het niet zeggen dat je het op een ander instrument ook kunt spelen. Een piano bespeel je met twee handen. Een gitaar in principe maar met één (wat betreft de notenkeuze dan). Als je op een piano met tien vingers tegelijk toetsen indrukt, dan is het onmogelijk om exact dezelfde noten op een gitaar te spelen. Je hebt immers maar zes snaren waar je iets op kunt spelen. Maar dit is in de praktijk geen echte beperking van de gitaar, omdat je in een muziekstuk zelden tien vingers tegelijk gebruikt op een piano. En als dat al zo is, dan zijn het vrijwel altijd akkoorden waarin bepaalde noten dubbel gespeeld worden (bv. als een octaaf hoger of lager met dezelfde hand). Het aantal snaren van de gitaar is dus niet echt een voor- of nadeel ten opzicht van de piano. De stemming van de snaren wellicht wel. Bij een piano kun je kiezen welke snaren (toetsen) je aanslaat, bij een gitaar niet. Je bent afhankelijk van de stemming van de snaren in combinatie met welke noten je met je linkerhand kunt bereiken op je gitaarhals.

Wat een gitaar echt anders maakt ten opzichte van een piano is de fysieke bespeelbaarheid van het instrument. Bij een piano heb je tien vingers tot je beschikking die allemaal dezelfde beweging maken. Dat wil zeggen, de vingers drukken óf wel, óf niet, een toets in. Maar de basisbeweging is voor beide handen en voor alle vingers hetzelfde. Wellicht dat het combineren van witte en zwarte toetsen een iets verfijndere coördinatie verlangt, maar de basis beweging is nog steeds hetzelfde. Bij een gitaar is het anders. Je speelt met twee handen, maar beide handen maken een volstrekt verschillende beweging. De rechterhand tokkelt aan de snaren of maakt een op en neer gaande slag (met plectrum of vingers). En met de linkerhand (voor rechtshandige gitaristen) druk je op de snaren op verschillende toetsposities van je gitaarhals. Dit vergt een perfecte synchronisatie van de linker- en rechterhand, terwijl deze een andere basis beweging maken. Dat vergt oefening en is denk ik moeilijker dan bij een piano.

Ook de grepen en vingerzettingen zijn op een gitaar denk ik complexer en lastiger dan op een piano. Bij de piano speel je ‘gewoon’ een andere toets. Bij de gitaar wordt deze noot die onder de pianotoets vandaan komt, bepaald door de juiste vinger op de juiste halspositie op de juiste snaar. Dat is prima te doen als het om een losse noot gaat. Maar bij moeilijke muziekstukken heb je meerdere noten die tegelijkertijd gespeeld worden of die snel na elkaar gespeeld worden. Elke noot vergt wellicht een andere vinger op een andere snaar en andere positie op de hals. Dit is vaak dé uitdaging voor elke gitarist; vier vingers (soms vijf), zes snaren en het spelen van noten op verschillende posities van de hals.

Een ander verschil dat de gitarist heeft ten opzichte van een pianist, is dat het noten anders kan benaderen. Speltechnisch kent een pianist bijvoorbeeld geen hammer-on, pull-off, vibrato of een slide. Flageoletten kan een pianist ook niet spelen. En een tremolo of whammy-bar op de gitaar geeft ook speciale mogelijkheden. En niet te vergeten heb  je een heel scala aan geluiden en effecten als je op een electrische gitaar speelt. Al is dat laatste natuurlijk weer te vergelijken met de mogelijkheden van een orgel, keyboard of synthesizer. Maar het komt er op neer dat het de mogelijkheden van de gitarist groter zijn en dat er dus ook meer speeltechnieken vereist zijn van de gitarist (wil je het maximale uit je gitaar halen). Bij een piano blijft het diezelfde neerslaande beweging, die hard, zacht, snel, langzaam, gedempt of ongedempt gespeeld kan worden. Maar de pianist heeft een kleiner scala aan speeltechnieken dan de gitarist tot zijn of haar beschikking.

Als je de gitaar met een viool zou vergelijken, dan komen er weer andere aspecten om de hoek kijken. Ook de violist kent de uitdaging van linkerhand en rechterhand coördinatie. Maar een vioolhals is bol en fretloos, je strijkt met een stok en plukt maar af en toe. En de houding van een violist is anders. Is dan een viool of juist een gitaar moeilijker om te bespelen? Ook dat is een lastig vraagstuk waar we niet direct een antwoord op zullen krijgen en waar iedereen een andere mening over heeft!

Maar is gitaarspelen nu moeilijker dan pianospelen?

Het blijft een mening en er zijn vast vele andere argumenten in te brengen die ik over het hoofd zie. Maar aangezien ik zowel piano als gitaar speel denk ik persoonlijk dat gitaar spelen toch iets lastiger is. De extra technieken die een gitarist mag gebruiken kun je buiten beschouwing laten in de vergelijking omdat je als gitarist niet verplicht bent ze te gebruiken. Maar de complexe linker- en rechterhand coördinatie is een groot verschil. Daarnaast is het fysiek lastiger om op een gitaarhals een bepaalde combinatie of serie van noten te spelen. En dat komt dan weer door het feit dat je maar zes snaren hebt en deze op verschillende posities op de hals bespeeld moeten worden om hetzelfde te laten horen!

Het blijft echter een persoonlijke mening met voor en tegenstanders. Het zijn en blijven verschillende instrumenten met hun eigen mooie en karakteristieke geluiden en speeleigenschappen. Het doel van het vergelijk tussen een gitaar en een ander instrument is ook niet om te kunnen zeggen: ‘Kijk, wat zijn wij gitaristen goed’, maar het is denk ik als gitarist wel goed om te beseffen wat ons instrument uniek maakt en in welk opzicht het anders is dan een ander (snaar) instrumenten.

Maar als een gitaar wellicht een relatief lastig instrument is; is gitaar leren spelen dan ook zoveel moeilijker? Nee, dat denk ik niet! Wellicht dat je op de piano sneller ‘Vader Jacob’ of ‘Fur Elise’ leert spelen dan op de gitaar. Maar dat zijn beginners uitdagingen. Iedereen kan gitaar leren spelen en het is niet moeilijk! Met de juiste basis, een goede techniek en wat oefening speelt je binnen een paar maanden al behoorlijk gitaar. Uiteindelijk gaat het erom dat je op het instrument speelt waar je je fijn bij voelt. Welk instrument past bij jou? Waar gaat je hart sneller van kloppen. Heb je bepaalde muzikale voorkeuren wat betreft instrument en stijl? Heb je muzikale helden die je bewondert om hun kunsten? Kies het instrument dat bij je past! Voor mij is dat de gitaar. Met name geïnspireerd door in eerste instantie Mark Knopfler en al snel daarna het gitaargeweld van de jaren ‘80, met Van Halen en vele anderen. En vandaag de dag loop ik als gitarist juist weer warm voor gitaristen als Tommy Emmanuel, Robben Ford of Paul Gilbert. En als muzikant bewonder ik vele ander muzikanten. De gitaar is gewoon een gaaf instrument met ongekende mogelijkheden! En daar geniet ik elke dag van. Hopelijk jij ook. Blijf (of ga) oefenen en blijf spelen! En geniet vooral 😎